W styczniu 2021 roku Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, wydało aktualizacje stanowisk do dokumentów z 2014 (zasad żywienia zdrowych niemowląt) i 2016 roku (karmienia piersią).
Żywienie w pierwszych latach życia dziecka jest szczególnie ważne z racji tzw.” programowania metabolicznego” czyli bezpośredniego wpływu żywienia na późniejszy rozwój i ryzyko chorób. Dbając o odpowiednie żywienie w okresie ciąży, laktacji oraz pierwszych latach życia dziecka mamy ogromny wpływ na jego zdrowie.
Post pokazuje tylko niektóre kwestie poruszone przez specjalistów. Pełen dokument jest dostępny w Internecie.
Należy dążyć do wyłącznego karmienia piersią do 6 miesiąca życia. Krótsze lub częściowe karmienie piersią również jest korzystne a decyzja o kontynuacji powinna być podyktowana potrzebami matki i dziecka. Pokarm kobiety jest wystarczający ( w pierwszym półroczu życia dziecka) i nie należy mu podawać żadnych napoi w tym i wody. Wyjątek stanowią leki lub witaminy.
Niemowlętom, które nie są KP należy podawać produkty zastępujące mleko matki. Od 2020 roku w krajach UE istnieje obowiązek dodawania m.in. kwasy DHA z rodziny kwasów omega-3.
Nowelizacja zaleceń przyniosła ze sobą również wytyczne dotyczące zachowań związanych z SARS-Co-V-2. Tutaj należy zwrócić uwagę, że te wytyczne mogą ewoluować w sposób znaczny więc warto śledzić informacje na ten temat. Stan wiedzy na wrzesień 2022 nie wyklucza karmienia piersią przez matkę chorą na covid-19. I należy dążyć aby dziecko w momencie gdy jest to nie możliwe np. hospitalizacja matki lub dziecka, otrzymało odciągnięte mleko lub z banku mleka.
Rozszerzanie diety
Dokument precyzuje również od kiedy powinny być wprowadzane pierwsze pokarmy stałe.
„Wprowadzanie produktów uzupełniających należy rozpocząć, kiedy niemowlę wykazuje umiejętności rozwojowe potrzebne do ich spożywania, zwykle nie wcześniej niż od 17. tygodnia życia (początek 5. m.ż.) i nie później niż w 26. t.ż. (początek 7. m.ż.)”
Ten szeroki zakres czasowy pokazuje jak ważna jest obserwacja dziecka i ocena jego gotowości do podjęcia innego pokarmu niż mleko. Jednak wskazano, że właśnie wtedy rozwija się umiejętność siedzenia z podparciem, osiągają dojrzałość nerwowo-mięśniową która pozwala na kontrole szyi i głowy oraz jedzenia z łyżeczki. W tym okresie zanika również odruch usuwania ciał obcych z ust. Należy pamiętać, że kontynuujemy( wraz z rozszerzaniem diety) KP lub mlekiem modyfikowanym tak długo jak chce tego matka i dziecko.
Rodzic decyduje „kiedy i co zje dziecko”, dziecko decyduje „ile zje”
Wybrane produkty w diecie dziecka
Żelazo
Dokument jasno precyzuje, że powinno się zacząć podawanie produktów bogatych w żelazo od 6 m.ż tj. mięso, ryby, produkty zbożowe czy wzbogacane żelazem.
Produkty alergizujące
Ten aspekt żywienia na przestrzeni lat zmieniał się chyba najbardziej. Na obecny stan wiedzy produkty alergizujące wprowadzamy od początku rozszerzania diety.
Jajo kurze
Podajemy całe jaja dobrze ugotowane i ścięte.
Gluten
„Zgodnie ze stanowiskiem EFSA (2019), gluten można wprowadzać do diety dzieci w tym samym czasie co inne pokarmy uzupełniające”
Orzeszki ziemne
Wprowadzamy od początku rozszerzania diety. Dzieci z ryzykiem alergii po konsultacji ze specjalistą.
Masło i margaryna
Różne źródła tłuszczu są bardzo istotne w rozwoju mózgu i funkcji poznawczych. Zaleca się stosowanie: masła, oleju rzepakowego, oliwa z oliwek a także margaryn z małą zawartością tłuszczów trans.
Mięso
Ze względu na wartości odżywcze powinno się wprowadzać mięso od początku rozszerzania diety. Dzieciom do ukończenia 3 roku życia nie powinno podawać się; podroby, kiełbasy, konserw, parówek itd.
Ryby
Należy podawać 1-2 razy w tygodniu. Zalecenia mówią o rybach morskich tj. śledź atlantycki, łosoś norweski hodowlany, dorsz czy pstrąg hodowlany.
Sól
Należy unikać dodawania soli do diety niemowląt.
Cukier
Ograniczamy tzw. ”wolny cukier”
Miód
Dzieciom do 12 miesiąca życia nie podajemy ze względu na potencjalne zanieczyszczenie przetrwalnikami Clostridium botulinum.
Koper włoski
Dzieci do ukończenia 4 r.ż nie powinny spożywać produktów na bazie kopru.
Produkty zbożowe
Bardzo ważny składnik diety. Źródło: węglowodanów, błonnika, białka roślinnego, witamin z grupy B, żelaza niehemowego, miedzi, cynku, magnezu oraz fosforu i potasu.
Ryż i produkty zawierające ryż
NAPOJE: (woda, mleko kozie i owcze, mleko modyfikowane dla dzieci młodszych, napoje roślinne, soki owocowe, mleko smakowe)
Woda – w pierwszym półroczu zapotrzebowanie pokrywa mleko matki lub mleko modyfikowane. Do 6 msc życia wprowadzamy wodę mineralną – niskosodową, niskosiarczanową i niskozmineralizowaną lub wodę źródlaną. Powinna być głównym i jedynym napojem.
Dieta wegetariańska i wegańska
Możliwość stosowania pod opieką lekarza i dietetyka. Ryzyko niedoborów w przypadku niestosowania odpowiednich zaleceń i suplementacji.
Witaminy
D, K, żelazo, omega-3 , fluor
Witamina D – 400 IU/24 h w pierwszych 6 m.ż. ■ 400-600 IU/24 h między 6. a 12. m.ż. w odniesieniu do dziennego spożycia wynikającego z diety niemowlęcia
Witamina K – „Zgodnie z zaleceniami ESPGHAN oraz Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego w celu zapobiegania krwawieniu z niedoboru witaminy K każdy noworodek po urodzeniu powinien profilaktycznie otrzymać witaminę K.”
Żelazo – niemowlęta karmione sztucznie otrzymują produkt zastępujący mleko zawierające żelazo. Od 6 miesiąca niemowlęta powinny pozyskiwać żelazo z diety.
Kwasy omega-3 – niemowlęta karmione KP otrzymuje je z mlekiem matki. Dzieci karmione sztucznie otrzymują je w preparatach zastępujących mleko matki. Od 6 miesiąca dieta dziecka powinna być bogata w ryby.
Fluor – od pierwszego zęba pasta 1000 ppm. Higiena powtarzana 2 razy dziennie w ramach profilaktyki próchnicy.
Poruszono również szereg aspektów praktycznych, które w mojej ocenie pomagają zrozumieć rodzicom w jaki sposób mogą wprowadzić w życie w. w zalecenia.
Pamiętaj! To nie porada dietetyczna a jedynie skrawek informacji. Skonsultuj się z lekarzem i dietetykiem w celu indywidualizacji diety.
Źródło:
mgr Karina Targosz
